Amidan Là Gì? Tổng Quan Và Cách Phòng Ngừa Viêm Amidan

Amidan là gì mà lại có vai trò quan trọng đối với cơ thể chúng ta? Tại sao viêm nhiễm amidan lại có thể xuất hiện ở bất kỳ giới tính, độ tuổi nào và ngày càng trở thành một căn bệnh phổ biến? Cùng chúng tôi tìm hiểu nhé.

1. Tổng quan về amidan

1.1. Amidan là gì?

Amidan là tổ chức bao gồm các tế bào lympho hay còn gọi là tế bào bạch huyết, nằm ở phía dưới lớp niêm mạc họng, đồng thời cũng là nơi giao nhau giữa đường hô hấp và đường ăn uống.

Amidan được cấu tạo bởi các biểu mô phủ liên kết và các mô liên kết. Trong cấu trúc của bộ phận này lại bao gồm các thành phần nhỏ như: amidan vòng họng, amidan vòi, amidan lưỡi và amidan vòm họng. 

Viêm amidan là căn bệnh phổ biến, có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, gây ra những triệu chứng vô cùng khó chịu, và có thể dẫn tới nhiễm khuẩn máu, viêm hệ hô hấp và viêm cầu thận nếu không được chẩn trị cứu chữa kịp thời.

1.2. Amidan có vai trò như thế nào?

Để có thể trả lời câu hỏi amidan là gì, tìm hiểu vai trò của amidan là một điều thiết yếu. Tuy đây chỉ là bộ phận nhỏ trong hệ hô hấp nhưng lại giữ vai trò vô cùng quan trọng, được xem như là rào chắn đầu tiên của hệ thống miễn dịch. Amidan tạo ra các miễn dịch bằng cách sản sinh ra các lympho và kháng thể, giúp cho cơ thể chống lại các virus, vi khuẩn lây nhiễm qua đường hô hấp.

Đồng thời, amidan cũng sản xuất ra kháng thể IgG có ý nghĩa quan trọng trong hệ miễn dịch. Trước khi xâm nhập vào cơ thể, các tác nhân gây bệnh sẽ bị tiêu diệt bởi bộ phận này. Đồng thời, các kháng thể được hình thành ở vòm họng sẽ được nhân lên gấp đôi và vận chuyển đến các cơ quan khác, tập trung nhiều nhất là ở mũi và họng. Chính quá trình này có vai trò ngăn chặn sự tấn công trở lại của các vi khuẩn gây bệnh.

Ngoài ra, amidan còn chứa các tế bào lympho B và lympho T, hay còn gọi là các tế bào bạch cầu. Các tế bào này có nhiệm vụ chống lại các tình trạng viêm nhiễm, sản sinh ra các kháng khuẩn chống lại bệnh cúm, viêm phổi,…

1.3. Các nguyên nhân gây viêm nhiễm amidan

Chính vì là rào chắn đầu tiên trực tiếp đối đầu với các vi khuẩn, virus gây bệnh nên bộ phận này rất dễ bị viêm nhiễm. Tình trạng viêm nhiễm có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng phổ biến nhất vẫn là trẻ em do sức đề kháng yếu và cơ thể chưa phát triển hoàn thiện.

Viêm amidan là dấu hiệu dễ nhận biết nhất khi các amidan đang bị tổn thương bởi các tác nhân gây bệnh. Triệu chứng điển hình nhất là chúng sẽ bị sưng đỏ, đau rát, ảnh hưởng rất lớn đến quá trình ăn uống và sinh hoạt. Và nguyên nhân dẫn đến viêm nhiễm amidan thì rất là đa dạng, có thể kể đến một số nguyên nhân phổ biến như: 

• Amidan được cấu tạo bởi các khe, hốc nên dễ dàng trở thành nơi trú ẩn của các tác nhân gây bệnh, chúng sẽ tập trung lại và sinh sôi nảy nở tạo thành một ổ vi khuẩn lớn gây viêm nhiễm.
• Việc điều trị tận gốc là rất khó, tình trạng viêm nhiễm lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ trở thành căn bệnh mãn tính, dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm. 
• Sự phát triển quá mức của các hạch bạch huyết cũng là một trong các nguyên nhân gây viêm nhiễm.
• Sự thiếu hụt về chất dinh dưỡng khiến việc sản sinh ra các kháng thể không đủ chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Ô nhiễm môi trường, khói bụi, hóa chất, thay đổi thời tiết đột ngột, chế độ ăn uống không đảm bảo vệ sinh hoặc thực phẩm quá lạnh cũng có thể gây nên bệnh viêm.
• Ngoài ra, vệ sinh răng miệng sai cách cũng sẽ dẫn đến tình trạng viêm nhiễm amidan.

1.4. Amidan có lây không?

Tác nhân gây bệnh chủ yếu của viêm amidan là virus và vi khuẩn nên căn bệnh này có thể lây truyền từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Cần chủ động phòng ngừa và bảo vệ bản thân bằng cách hạn chế tiếp xúc với người bệnh.

1.5. Biến chứng

• Áp xe các vùng xung quanh amidan: Bệnh nhân sẽ bị đau họng, khó nuốt, vòm họng bị sưng nói không ra tiếng, đau đầu, sốt cao, hơi thở hôi, chảy nước dãi…
• Nổi ban, nổi hạch do độc tố tích tụ, nhịp tim nhanh, nhức đầu, nôn mửa, nặng hơn là viêm màng ngoài tim cấp, viêm cơ tim, viêm nội mạc tim, biến chứng viêm tai giữa…
• Viêm khớp cấp: Người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng như sưng đỏ, nóng và đau các khớp cổ tay, đầu gối, các ngón tay, ngón chân, đồng thời cơ thể cảm thấy mệt mỏi, uể oải. Và thông thường sau biến chứng viêm khớp thường dẫn đến bệnh lý màng tim.
• Viêm cầu thận: Thậm chí viêm nhiễm có thể dẫn đến viêm thận cấp là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Người bệnh có hiện tượng phù chân, phù mặt, đặc biệt là khi vừa mới ngủ dậy.
• Rối loạn nhịp thở trong lúc ngủ: Người bệnh sẽ có tình trạng ngủ ngáy, nghiêm trọng hơn là ngạt thở, không thở được khi ngủ.

2. Viêm amidan và các dấu hiệu

Vậy sau khi đã biết được amidan là gì thì đâu là các dấu hiệu để nhận biết? Viêm amidan cấp tính và mãn tính là 2 dạng bệnh phổ biến nhất, và ở mỗi dạng sẽ có những dấu hiệu nhận biết đặc trưng khác nhau. 

• Viêm amidan dạng cấp tính: Được xem là tình trạng mới khởi phát và thường dễ bị nhầm lẫn với các bệnh về đường hô hấp. Dấu hiệu nhận biết viêm amidan mãn tính bao gồm:
• Sốt cao trên 39 độ C 
• Amidan khẩu cái 2 bên sưng đỏ
• Có cảm giác vướng ở cổ họng, đau buốt khi nuốt thức ăn hay nước bọt
• Cơ thể xuất hiện trạng thái mệt mỏi, khô môi, lưỡi đóng bợn trắng, chán ăn,…
• Có thể xuất hiện dịch đờm hoặc ho
• Viêm amidan dạng mãn tính: khi bệnh cấp tính tái lặp nhiều lần sẽ hình thành nên dạng mãn tính. Tùy vào cấp độ nặng hay nhẹ của bệnh mà có thể chia ra thành các dạng nhỏ như viêm amidan hốc mủ, viêm amidan quá phát và viêm amidan xơ teo. Nếu không có sự điều trị kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe người bệnh.

Triệu chứng nhận biết viêm amidan mãn tính:

• Sốt cao, nhất là vào ban đêm hay sáng sớm
• Ho khan hoặc ho có đờm 
• Hơi thở xuất hiện mùi hôi khó chịu, ảnh hưởng đến giao tiếp của người bệnh
• Cảm giác vướng ở cổ họng và đau rát khi nuốt, có thể đau lan sang cả vùng tai.
• Sút cân, mệt mỏi, uể oải…
• Các triệu chứng này tái diễn nhiều lần và không có dấu hiệu thuyên giảm.

3. Chẩn đoán và điều trị viêm amidan

3.1. Các biện pháp chẩn đoán

Để có thể xác định viêm amidan và phân biệt với các bệnh khác, các chuyên gia y tế sẽ thực hiện sẽ thực hiện các biện pháp chẩn đoán như:

• Khám bệnh trực tiếp: Sử dụng đèn soi chiếu kiểm tra trong các khoang của tai, mũi và họng để tìm ra ổ vi khuẩn. Đồng thời bác sĩ cũng thực hiện kiểm tra ở một số bộ phận khác như vùng cổ xem người bệnh có bị sưng hạch bạch huyết hay không, hoặc là phổi có tiếng ran bất thường hay không.
• Thông qua xét nghiệm: Xét nghiệm máu toàn phần và xét nghiệm dịch tiết được lấy từ họng người bệnh được thực hiện nhằm tìm ra nguyên nhân dẫn tới nhiễm khuẩn.

3.2. Cắt amidan – nên hay không?

Đa số mọi người cho rằng viêm amidan là căn bệnh rất dễ mắc phải, khó chữa dứt điểm và tái diễn nhiều lần nên cách tốt nhất để khỏi hẳn là cắt nó đi. Vậy khi đã biết được amidan là gì thì có nên thực hiện loại phẫu thuật này hay không? Đâu là ưu điểm và nhược điểm của phương pháp này? 

3.2.1. Ưu điểm

• Việc cắt đi amidan bị viêm nhiễm sẽ loại bỏ các tổ tác nhân gây hại, đồng thời đẩy lùi nguy cơ biến chứng.
• Sau khi amidan được cắt bỏ, tình trạng tái nhiễm sẽ giảm, người bệnh không cần phải uống các loại thuốc kháng sinh điều trị, từ đó giảm tình trạng nhờn thuốc.
• Người bệnh sẽ cảm thấy thoải mái, dễ chịu và không còn bị đau họng hay vướng cổ họng.

3.2.2. Nhược điểm

• Có thể xuất hiện tình trạng nhiễm trùng trong quá trình phẫu thuật.
• Về lâu dài có thể bị viêm nhiễm amidan nặng hơn.
• Gặp biến chứng trong quá trình phẫu thuật như tử vong do mất máu nhiều, sốc thuốc, sốc phản vệ,…
• Đối với trẻ em khi cắt amidan có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ, gây sợ hãi lo lắng, nên cần phải suy nghĩ kỹ và cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định phẫu thuật

Mỗi một bộ phận trên cơ thể đều có chức năng riêng nên khi loại bỏ 1 bộ phận nào đó sẽ gây ảnh hưởng đến các cơ quan còn lại và amidan cũng thế. Tốt nhất khi phát hiện bệnh nên có sự điều trị kịp thời, tránh viêm nhiễm amidan nặng và buộc phải phẫu thuật cắt bỏ. Một số trường hợp cần phải cắt amidan có thể kể đến:

• Bệnh tái diễn nhiều lần dù đã tuân thủ theo các phương pháp điều trị của các y bác sĩ. 
• Gây biến chứng sang các cơ quan khác như viêm xoang, viêm mũi, viêm tai giữa, viêm cầu thận, suy tim,…
• Xuất hiện dấu hiệu ung thư amidan
• Amidan bị sưng to, đau rát, cản trở quá trình hô hấp,…làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
• Hốc amidan chứa nhiều dịch tiết gây hôi miệng hoặc có dấu hiệu ác tính.

3.2.3. Một số trường hợp không nên cắt amidan

Bên cạnh đó, bạn cũng nên lưu ý một số trường hợp không nên cắt amidan như:

• Phụ nữ đang mang thai, phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt.
• Người mắc các bệnh về máu như thiếu máu, rối loạn đông máu.
• Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi.

4. Cách phòng ngừa

Để phòng ngừa bệnh, ngoài việc hiểu đúng amidan là gì, chúng ta nên thực hiện một số biện pháp sau:   

• Thường xuyên vệ sinh sạch sẽ tai mũi họng.
• Xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý, tăng cường bổ sung vitamin C giúp cơ thể có sức đề kháng chống lại bệnh tật.
• Hạn chế trong việc sử dụng các đồ uống và thức ăn lạnh.
• Tránh tiếp xúc gần và sử dụng chung các vật dụng với người mắc bệnh amidan như thức ăn, cốc uống nước, đồ dùng cá nhân…
• Điều trị dứt điểm các bệnh viêm đường hô hấp để hạn chế nguy cơ biến chứng lên các cơ quan khác.
• Súc miệng với nước muối giúp cải thiện phần nào triệu chứng bệnh.
• Đến gặp bác sĩ ngay khi có các dấu hiệu bệnh để quá trình chữa trị diễn ra nhanh chóng hơn và không bị trở nặng.

Amidan là bộ phận có vai trò đặc biệt quan trọng đối với cơ thể nói chung và hệ hô hấp nói riêng. Hy vọng bài viết trên đã giúp các bạn tìm hiểu được amidan là gì, tổng quan và cách phòng ngừa. Từ đó giúp cho bạn có sự chu đáo hơn để chiến đầu với căn bệnh này nhé.

Xem thêm:

• Ho Ra Máu – Hiện Tượng Nghiêm Trọng Cần Chữa Trị Kịp Thời
• Khó Thở – Dấu Hiệu Mà Bạn Cần Phát Hiện Sớm Và Điều Trị Ngay