Bệnh Chân Tay Miệng Là Gì Và Những Món Ăn Cho Người Bệnh

Bệnh chân tay miệng dễ xuất hiện ở trẻ nhỏ. Tuy là một căn bệnh lành tính và có thể tự khỏi mà không cần chữa trị, nhưng nó gây khó chịu bởi nhiều vết loét trong miệng. Bài viết sau sẽ giới thiệu về bệnh, nguyên nhân, cách giảm đau, phòng chống và những thực phẩm cho người bệnh.

1. Bệnh chân tay miệng là gì?

Bệnh chân tay miệng (hay bệnh tay chân miệng – TCM) là một bệnh thường gặp ở trẻ em, trẻ sơ sinh và nó do vi rút gây ra. Bệnh này thường lành tính và đặc trưng bởi các mụn nước lở loét nhanh chóng trong miệng khiến người bệnh cảm thấy đau đớn xung quanh mũi và miệng. Nó còn xuất hiện các tổn thương, thường là mụn nước, trên bàn tay và bàn chân. 

Đây là một bệnh truyền nhiễm nên rất dễ lây lan từ người sang người khi có người nào đó tiếp xúc với dịch cơ thể của người bị bệnh.

Nó xảy ra phổ biến nhất là ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi. Nhưng thanh thiếu niên và người lớn cũng có nguy cơ bị nhiễm vi rút. Hầu hết các đợt bùng phát bệnh xảy ra vào mùa hè và thu và thường là ở Châu Á. Tuy nhiên nó vẫn khá phổ biến ở Hoa Kỳ. Hiện bệnh chân tay miệng chưa có vắc xin phòng bệnh.

Thông thường, các triệu chứng của bệnh không cần điều trị cũng có thể biến mất trong 5 – 7 ngày. Tuy nhiên vẫn có trường hợp trở nặng cần được chăm sóc y tế

Hãy chú ý bệnh này rất thường bị nhầm lẫn với bệnh lở mồm long móng. Là loại bệnh chỉ ảnh hưởng đến vật nuôi mà không thể lây sang người.

2. Các triệu chứng

Các triệu chứng bệnh chân tay miệng bao gồm:

• Ăn mất ngon
• Đau đầu
• Đau họng
• Sổ mũi
• Sốt nhẹ 38 – 39°C trong 24 đến 48 giờ, sau một đến hai ngày có thể:
• Xuất hiện phát ban trên bàn tay và lòng bàn chân, với các mụn nước phẳng, đau, đỏ, mụn nước li ti xuất hiện từ 1 đến 2 ngày sau khi sốt. Chúng thường không gây ngứa.
• Các vết loét nhỏ gây đau trong miệng, chúng có thể xuất hiện trên lưỡi và hai bên miệng. Ngoài ra còn có thể có mụn nước nhỏ hoặc đốm đỏ ở mông (30%)

Đáng chú ý là một số người dù không có triệu chứng, nhưng họ vẫn có thể truyền vi-rút cho người khác. Bệnh chân tay miệng dễ lây lan nhất trong 7 ngày đầu tiên mắc bệnh. Bệnh có thời gian ủ từ 4-6 ngày.

Ngoài ra, bệnh chân tay miệng còn có thể biến chứng trở nặng hơn. Mặc dù tình trạng này rất hiếm và chỉ xảy ra ở một số trường hợp nhất định. Nếu nguyên nhân gây bệnh là một loại vi rút được gọi là enterovirus 71. Nó có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Và có thể dẫn dẫn đến:

• Viêm màng não, viêm tủy sống.
• Viêm não, một chứng viêm não.
• Liệt mềm cấp, làm suy yếu cơ hô hấp và giảm khả năng nuốt.

Ngoài ra, nếu gãi ở mụn nước hoặc phát ban có thể dẫn đến nhiễm trùng thứ cấp. Nếu mụn nước phát triển trong cổ họng thì có thể có nguy cơ mất nước. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, bệnh còn có thể xuất hiện suy tim.

3. Nguyên nhân gây bệnh

Các loại virus thuộc nhóm enterovirus thường gây ra bệnh chân tay miệng.

Coxsackievirus là loại enterovirus phổ biến nhất có liên quan đến bệnh này, đặc biệt là loại coxsackievirus A16. Enterovirus 71 cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh này phổ biến.

Những vi rút này thường lây lan qua miệng và hậu môn và thường được tìm thấy trong nước bọt, chất nhầy, phân và chất lỏng phồng rộp của người bị bệnh chân tay miệng.

Các phương pháp lây truyền bệnh virus chân tay miệng phổ biến bao gồm:

• Bạn chạm vào vật gì đó đã dính dịch của người bệnh khi họ hắt hơi, ho hoặc chảy nước dãi
• Bạn hít phải các giọt khí của người bị bệnh khi nói chuyện (dưới 1m)
• Chạm vào vật gì đó bị dính phân người bệnh
• Chạm vào chất dịch cơ thể từ vết loét chảy ra

4. Cách chữa trị bệnh chân tay miệng

Vì bệnh này do một loại vi rút gây ra nên thuốc kháng sinh sẽ không thể giúp ích được gì. Không có phương pháp điều trị cụ thể cho bệnh, nhưng vẫn có sẵn thuốc giảm sốt và giảm đau. Nghỉ ngơi ở nhà và uống nhiều nước sẽ hỗ trợ quá trình hồi phục bệnh. Nếu người bệnh chân tay miệng (có thể là bé nhà bạn) có vấn đề về loét miệng, hãy thử cho bé một chế độ ăn mềm với thức ăn như cháo có thể dễ tiêu hơn. Và sau đây là những lời khuyên sau có thể giúp bạn chăm sóc người bệnh tốt hơn:

• Đối với trẻ em trên 6 tháng tuổi, hãy cho trẻ uống acetaminophen (Tylenol) hoặc ibuprofen (Advil, Motrin) để giảm đau đầu, đau họng và sốt. Tuyệt đối KHÔNG cho trẻ dưới 6 tháng dùng ibuprofen. Hãy nhớ đọc kỹ nhãn thuốc để biết liều lượng phù hợp với độ tuổi của con trẻ. 
• Đối với trẻ em dưới 6 tuổi, không sử dụng thuốc cảm không kê đơn (OTC) mà không hỏi ý kiến bác sĩ.
• KHÔNG cho trẻ uống aspirin hoặc các sản phẩm có chứa aspirin. Bởi vì aspirin có liên quan đến một căn bệnh gọi là hội chứng Reye, có thể khiến bệnh nhân tử vong.
• Nếu trẻ trên một tuổi, hãy cho bé ăn uống thực phẩm chứa nhiều chất lỏng chẳng hạn như nước, sữa, nước táo và kem. Tránh các loại nước trái cây có nhiều axit như nước ép nam việt quất, nước cam hoặc nước chanh. Bởi vì chúng có thể gây kích ứng vết loét miệng của trẻ.
• Nếu bé dưới một tuổi, hãy cứ tiếp tục cho trẻ bú sữa mẹ, sữa công thức hoặc cả hai. 
• Cho trẻ ăn thức ăn mềm dễ nuốt, như sốt, khoai tây nghiền, bột yến mạch hoặc trứng. Trẻ cũng có thể không muốn ăn nhiều khi nuốt bị đau. 

Để làm dịu cơn đau họng này của trẻ, có một số đề xuất cho bạn:

• Đối với trẻ trên 1 tuổi, hãy cho bé uống các loại nước ấm như nước luộc gà hoặc nước táo. Bạn cũng có thể đặt 1/2 muỗng cà phê thuốc kháng axit dạng lỏng không chứa aspirin vào miệng trẻ sau bữa ăn.
• Đối với trẻ em trên 4 tuổi, cho trẻ sử dụng viên ngậm hoặc thuốc xịt họng. Các loại thuốc này không nên chứa benzocain vì nó có thể gây hại cho trẻ em. Bạn cũng có thể cho trẻ súc miệng sau bữa ăn với 1 thìa cà phê thuốc kháng axit dạng lỏng không chứa aspirin.
• Đối với trẻ em trên 6 tuổi có ý thức súc miệng mà không nuốt, bạn hãy dùng hỗn hợp từ 1/4 đến 1/2 thìa cà phê muối với một cốc nước ấm 227ml. Súc miệng hỗn hợp này 2 đến 3 lần một ngày. Đặc biệt không được để trẻ nuốt nước muối.

5. Phòng tránh bệnh chân tay miệng

• Thường xuyên rửa tay và tuân thủ các biện pháp vệ sinh chung
• Tránh tiếp xúc với nước mũi, nước bọt, phân hoặc dịch cơ thể của người bệnh
• Không dùng chung dụng cụ ăn uống
• Để riêng đồ chơi, sách, dụng cụ ăn uống, khăn tắm và quần áo
• Tránh tiếp xúc gần như ôm và hôn
• Làm sạch và khử trùng đồ chơi và thiết bị kỹ lưỡng nếu người bị bệnh đã từng sử dụng trước đó

Nếu bạn (hoặc bé) mắc bệnh chân tay miệng, không nên quá hoảng loạn. Bệnh có thể tự khỏi và trong thời gian đó. Hãy đảm bảo cơ thể người bệnh được cấp nước và nghỉ ngơi đầy đủ. Tuy nhiên bạn cũng không nên chủ quan và nên gặp bác sĩ nếu có những biến chứng sau:

• Hụt hơi
• Buồn ngủ và mất phương hướng
• Đau đầu dữ dội
• Cứng cổ
• Nôn mửa
• Uống kém
• Phù hợp

6. Những loại thực phẩm phù hợp với người bệnh 

6.1 Nước dừa

Hãy bỏ ngay xuống tách cà phê hay trà có thể khiến tình trạng loét miệng và lưỡi của bạn trở nên tồi tệ hơn. Thay vào đó hãy rót cho mình một ly nước dừa tươi có chứa chất điện giải để giúp bạn đủ nước trong thời tiết nóng ẩm này tốt hơn. Điều quan trọng là phải bổ sung đủ lượng nước để bạn có thể hồi phục sau bệnh chân tay miệng mà không khiến cơ thể mất nước.

Bạn có thể dùng nước dừa: Tươi, ướp lạnh, chung đá xay với dưa hấu, ngâm với dưa chuột hoặc đông lạnh như kem.

6.2 Súp (với mì lạnh) – món ngon dưỡng bệnh chân tay miệng

Mặc dù bạn nên ăn các món chứa chất lỏng ở nhiệt độ phòng như sữa hoặc nước lúa mạch. Nhưng bạn cũng có thể thử súp lạnh. Đây là một bữa ăn bổ dưỡng hơn để kéo dài giúp bạn thỏa mãn vị giác trong thời gian dưỡng bệnh. 

Bạn có thể ăn: Phở soba lạnh, súp rau củ xay nhuyễn (bí đỏ, dưa chuột, đậu, bơ, ngô)

6.3 Đu đủ

Loại trái cây  này không chỉ ngọt, mềm, ăn ngon mà còn được cho là giúp tăng cường miễn dịch, hỗ trợ tiêu hóa và thậm chí giảm căng thẳng. Vì vậy hy vọng bạn sẽ không cảm thấy quá muộn phiền vì bị ốm! Tuy nhiên, có lẽ bạn không thể gọi món Salad đu đủ kiểu Thái Lan yêu thích của mình ngay bây giờ. Bởi vì nếu bạn mắc bệnh, thì tốt nhất bạn nên tránh đồ ăn cay. 

Bạn nên dùng đu đủ ướp lạnh, sinh tố hay nước ép, dùng trong trong món salad tươi, trong súp…

6.4 Sữa chua Hy Lạp với mật ong

Mật ong không chỉ là một chất tạo vị ngọt ngon đằm thắm, mà còn được biết đến là một thực phẩm có đặc tính kháng khuẩn tốt. Vậy nên nó có thể giúp chữa lành những vết loét miệng và các tổn thương khác trong miệng của bạn nếu bạn bị bệnh chân tay miệng. Kết hợp mật ong với một số loại sữa chua Hy Lạp mát lạnh chứa đầy các chất dinh dưỡng như protein, canxi, kali, folate và các loại vitamin khác nhau. Vậy là bạn đã có một ngay bữa ăn nhẹ buổi chiều lành mạnh rồi.

Bạn có thể ướp lạnh sữa chua với một chút mật ong, hay trộn với các loại trái cây khác làm sinh tố,…

6.5 Dưa hấu đỏ cấp vitamin C cho người bệnh chân tay miệng

Thực phẩm chứa nhiều vitamin C sẽ giúp bạn ngăn ngừa loét miệng. Nhưng trước khi bạn ăn một quả cam, kiwi hoặc cà chua, hãy lưu ý rằng tính axit tự nhiên có thể thực sự khiến mọi thứ trong miệng bạn tồi tệ hơn! Vậy nên bạn nên ăn các loại quả mọng như dưa hấu đỏ. Dùng dưa cắt miếng sau khi ướp lạnh là rất ngon. Hoặc bạn xay ra dùng như một thức uống pha trộn, hoặc để trộn món salad,…

6.6 Đậu phụ (đậu hũ) mềm mịn

Chưa bao giờ món đậu phụ mềm mại thơm ngon lại thích hợp như khi miệng bạn đầy vết loét và cổ họng như bây giờ. Đậu phụ là một thành phần linh hoạt có thể thêm vào rất nhiều công thức nấu ăn và là một nguồn cung cấp protein và carbohydrate tốt, giúp giảm lượng cholesterol xấu trong cơ thể bạn! 

Bạn có thể hấp đậu cùng với trứng và rau, làm salad đậu phụ lạnh, luộc trong nước dùng hoặc cháo,…

7. Kết

Bệnh chân tay miệng là một căn bệnh truyền nhiễm dễ lây lan khi bạn lỡ hít phải vi rút từ người bệnh. Đây không phải là một căn bệnh nguy hiểm vì nó có thể tự khỏi trong vài ngày. Tuy nhiên bạn vẫn cần chú ý đến các dấu hiệu để tránh bệnh trở nặng gây biến chứng. 

Xem thêm:

• Viêm Nang Lông Có Biểu Hiện Gì? Có Cách Nào Khắc Phục Không?
• Những Điều Cần Biết Về Bệnh Thủy Đậu Và Cách Điều Trị