Bệnh Lao Phổi Là Gì Và Những Thông Tin Bạn Cần Biết

Bệnh lao phổi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với con người. Nó có thể gây tử vong, nhưng cũng có thể chữa trị và phòng chống. Vậy bệnh lao phổi là gì? Dấu hiệu bệnh ra sao? Ngăn ngừa và chữa trị thế nào? Mọi thông tin sẽ đề cập tỏng bài viết sau.

1. Bệnh lao phổi là gì?

Bệnh lao phổi là một bệnh truyền nhiễm do một loại vi khuẩn có tên là Mycobacterium tuberculosis gây ra. Vi khuẩn này thường tấn công phổi của bạn. Tuy nhiên nó cũng có thể lây lan sang các bộ phận khác của cơ thể, như não, thận và cột sống. 

Bệnh lao phổi lây từ người sang người qua đường hô hấp. Khi người bị bệnh lao phổi ho, hắt hơi hay khạc nhổ, họ sẽ tiết ra những hạt nhỏ chứa vi trùng lao vào không khí. Một người chỉ cần hít phải một vài loại vi trùng này đã có thể bị nhiễm bệnh.

Tuy nhiên không phải ai bị nhiễm vi khuẩn lao cũng bị bệnh. Do đó, có hai tình trạng liên quan đến bệnh lao tồn tại: 

• Nhiễm trùng lao tiềm ẩn: Theo WHO, khoảng 1/4 dân số thế giới mắc lao phổi tiềm ẩn. Nghĩa là bạn có vi trùng trong cơ thể. Nhưng hệ thống miễn dịch của bạn ngăn chúng lây lan. Bạn không có bất kỳ triệu chứng nào và bạn cũng không lây nhiễm
• Bệnh lao phổi: Vi trùng sinh sôi và gây bệnh cho bạn. Trong trường hợp này bạn có thể lây bệnh cho người khác. 

Bệnh lao có thể gây tử vong nếu không được điều trị đúng cách. Hiện nay bệnh lao có thể chữa khỏi và phòng ngừa được.

2. Triệu chứng bệnh lao phổi

Bệnh lao phổi tiềm ẩn không có triệu chứng. Xét nghiệm da hoặc máu có thể biết bạn có nhiễm vi khuẩn hay không.

Còn những dấu hiệu của bệnh lao bao gồm:

• Ho kéo dài hơn 3 tuần
• Đau ngực
• Ho ra máu
• Lúc nào cũng cảm thấy mệt mỏi
• Đổ mồ hôi đêm
• Ớn lạnh
• Sốt
• Ăn mất ngon
• Giảm cân
• Nếu bệnh lao ở các bộ phận khác của cơ thể (ngoài phổi), các triệu chứng sẽ phụ thuộc vào khu vực bị ảnh hưởng.

Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào trên, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra. 

Hầu hết mọi người bị nhiễm vi trùng lao phổi từ người mà họ dành nhiều thời gian, chẳng hạn như thành viên gia đình hoặc bạn bè.

Bệnh lao không lây lan qua các vật dụng trong nhà (ví dụ dao kéo, sành sứ, ly uống nước, khăn trải giường, quần áo hoặc điện thoại), vì vậy không cần thiết phải sử dụng các vật dụng riêng biệt trong nhà.

Những người có nguy cơ cao mắc bệnh có thể là: 

• Những người tiếp xúc gần với người bị bệnh lao truyền nhiễm trong thời gian dài
• Những người dùng thuốc ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch, ví dụ: liệu pháp miễn dịch, corticosteroid hoặc hóa trị liệu
• Những người bị bệnh mãn tính ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của họ, bao gồm cả HIV.

3. Xét nghiệm và chẩn đoán như thế nào?

Khi đến bác sĩ, có thể bạn sẽ được kiểm tra những điều sau đây để phát hiện bệnh lao phổi:

3.1. Bệnh sử

Các bác sĩ lâm sàng hỏi về tiền sử phơi nhiễm hoặc bệnh lao của bệnh nhân. Cũng cần xem xét các yếu tố nhân khẩu học (ví dụ: quốc gia, độ tuổi, nhóm dân tộc, nghề nghiệp) có thể làm tăng nguy cơ tiếp xúc với lao hoặc lao kháng thuốc của bệnh nhân. 

Ngoài ra, các bác sĩ nên xác định xem bệnh nhân có các tình trạng bệnh lý, chẳng hạn như nhiễm HIV hoặc tiểu đường, làm tăng nguy cơ nhiễm lao tiềm ẩn tiến triển thành bệnh lao hay không. 

3.2. Kiểm tra nhiễm trùng lao

Có hai loại xét nghiệm được sử dụng để phát hiện vi khuẩn bệnh lao phổi trong cơ thể: xét nghiệm lao qua da (TST) và xét nghiệm lao trong máu. 

• Kiểm tra da: Còn gọi là xét nghiệm lao tố Mantoux trên da. Bạn sẽ được tiêm một lượng nhỏ dung dịch tuberculin vào trong da ở phần dưới cánh tay. Sau 2-3 ngày, kỹ thuật viên tiêm sẽ kiểm tra tình trạng sưng tấy ở cánh tay của bạn. Kết quả xét nghiệm phụ thuộc vào kích thước của vùng cứng, nhô lên, hoặc sưng tấy. Tuy nhiên, xét nghiệm này có thể có kết quả âm tính hoặc dương tính giả.
• Xét nghiệm máu: Còn gọi là xét nghiệm giải phóng interferon-gamma (IGRAs). Nó dùng để đo sự phản ứng của hệ miễn dịch với vi khuẩn gây bệnh lao. 

Xét nghiệm lao dương tính trên da hoặc xét nghiệm lao qua máu chỉ cho biết một người đã bị nhiễm vi khuẩn lao. Nó không cho biết liệu người đó có bị nhiễm lao tiềm ẩn hay đã tiến triển thành bệnh lao phổi. Các xét nghiệm khác sẽ được bổ sung để xem bạn có bị nhiễm bệnh hay không.

3.3. Chụp X quang lồng ngực

Nếu kết quả xét nghiệm vi khuẩn bệnh lao phổi qua da là dương tính, bác sĩ điều trị có thể chỉ định chụp X-quang phổi hoặc chụp CT. Chụp X quang lồng ngực sau – trước được sử dụng để phát hiện các bất thường. Tổn thương có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trong phổi và có thể khác nhau về kích thước, hình dạng, mật độ. Những bất thường này có thể là dấu hiệu của bệnh lao phổi.

3.4. Vi sinh chẩn đoán

Sự hiện diện của trực khuẩn tiết axit nhanh (AFB) trên mẫu đờm hoặc bệnh phẩm khác thường cho thấy bệnh lao. Kính hiển vi nhanh bằng axit rất dễ dàng và nhanh chóng.

3.5. Kháng thuốc

Đối với tất cả bệnh nhân, vi khuẩn lao phân lập ban đầu nên được xét nghiệm kháng thuốc. Điều quan trọng là xác định tình trạng kháng thuốc càng sớm càng tốt để đảm bảo điều trị hiệu quả. 

4. Điều trị bệnh lao phổi

Trong thế kỷ 20, bệnh lao phổi được xem là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Hoa Kỳ. Ngày nay, phần lớn các trường hợp đã được chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh. Nhưng nó mất nhiều thời gian. Bạn phải dùng thuốc ít nhất từ 6 đến 9 tháng.

Điều rất quan trọng vẫn là người mắc bệnh lao phổi cần phải được điều trị. Họ cần được cho uống đủ thuốc và uống đúng theo chỉ định. Nếu ngưng dùng thuốc quá sớm, bệnh nhân có thể tái bệnh trở lại. Nếu không dùng thuốc đúng cách, vi khuẩn bệnh lao phổi vẫn còn sống có thể trở nên kháng lại những loại thuốc đó. Lúc này lao kháng thuốc khó điều trị hơn và tốn kém hơn nhiều.

Bệnh lao có thể được điều trị bằng cách dùng nhiều loại thuốc trung bình 6 đến 9 tháng. Hiện có 10 loại thuốc được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chấp thuận để điều trị bệnh lao. Trong số các loại thuốc đã được phê duyệt, thuốc chống lao đầu tiên tạo thành cốt lõi của phác đồ điều trị là:

• Isoniazid (INH)
• Rifampin (RIF)
• Ethambutol (EMB)
• Pyrazinamide (PZA)

5. Tác dụng phụ của các loại thuốc điều trị

Giống như bất kỳ loại thuốc nào, thuốc điều trị bệnh lao phổi cũng có thể có tác dụng phụ.

Các tác dụng phụ thường gặp của isoniazid bao gồm:

• Tê và ngứa ran ở bàn tay và bàn chân của bạn
• Bụng khó chịu, buồn nôn và nôn
• Ăn mất ngon
• Yếu đuối

Tác dụng phụ của ethambutol có thể bao gồm:

• Ớn lạnh
• Đau hoặc sưng khớp
• Đau bụng, buồn nôn và nôn
• Ăn mất ngon
• Đau đầu
• Lú lẫn

Một số tác dụng phụ của pyrazinamide bao gồm:

• Thiếu năng lượng
• Buồn nôn và ói mửa
• Ăn mất ngon
• Đau cơ hoặc khớp

Các tác dụng phụ phổ biến của rifampin bao gồm:

• Phát ban da
• Bụng khó chịu, buồn nôn và nôn
• Bệnh tiêu chảy
• Ăn mất ngon
• Tuyến tụy bị viêm
• Biến chứng bệnh lao

Nhiễm trùng lao có thể gây ra các biến chứng như:

• Tổn thương khớp
• Tổn thương phổi
• Nhiễm trùng hoặc tổn thương xương, tủy sống, não hoặc các hạch bạch huyết của bạn
• Các vấn đề về gan hoặc thận
• Viêm các mô xung quanh tim của bạn

5.1. Bệnh lao phổi tiềm ẩn

Do có ít vi khuẩn hơn nên việc điều trị bệnh lao tiềm ẩn dễ dàng hơn nhiều so với việc điều trị bệnh lao phổi. Nếu bạn bị lao tiềm ẩn, bác sĩ sẽ cho bạn dùng thuốc để tiêu diệt vi khuẩn để nhiễm trùng không xảy ra. Bạn có thể dùng isoniazid, rifapentine hoặc rifampin – một mình hoặc kết hợp lại. 

Bạn sẽ phải dùng thuốc trong tối đa 9 tháng. Nếu bạn thấy bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh lao phổi đang hoạt động, hãy gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức.

Kết hợp nhiều loại thuốc cũng là phương pháp điều trị hình chuyển biến thành bệnh lao phổi. Phổ biến nhất là ethambutol, isoniazid, pyrazinamide và rifampin. Bạn sẽ dùng chúng từ 6 đến 12 tháng.

5.2. Bệnh lao phổi kháng thuốc

Nếu bạn bị lao kháng thuốc, bác sĩ có thể cho bạn một hoặc nhiều loại thuốc khác nhau. Bạn có thể phải dùng thuốc trong thời lâu hơn, lên đến 30 tháng. Và chúng có thể gây ra nhiều tác dụng phụ hơn.

Dù bạn bị loại nhiễm trùng loại nào, điều quan trọng là bạn phải uống hết tất cả các loại thuốc. Ngay cả khi bạn cảm thấy tốt hơn. Hãy lưu ý nếu bạn bỏ thuốc quá sớm, vi khuẩn có thể trở nên kháng thuốc.

Khi vi khuẩn lao trở nên hoạt động (nhân lên trong cơ thể) và hệ thống miễn dịch không thể ngăn vi khuẩn phát triển, đây được gọi là bệnh lao. Bệnh lao sẽ làm cho một người bị ốm. Những người bị bệnh lao có thể truyền vi khuẩn cho những người mà họ ở cùng trong nhiều giờ.

6. Ngăn ngừa nhiễm bệnh lao phổi cho người khác

Thực hiện theo các biện pháp sau đây để giúp bạn chóng khỏi và tránh lây lan vi khuẩn lao cho người khác. Trong vài tuần điều trị đầu tiên của bạn hoặc cho đến khi bác sĩ cho biết bạn không còn lây nhiễm nữa:

• Uống tất cả các loại thuốc của bạn như chúng được kê đơn, cho đến khi bác sĩ cho bạn uống thuốc.
• Giữ tất cả các cuộc hẹn với bác sĩ của bạn.
• Luôn che miệng bằng khăn giấy khi ho hoặc hắt hơi. Bịt khăn giấy vào túi ni lông, sau đó vứt đi.
• Rửa tay sau khi ho hoặc hắt hơi.
• Không thăm người khác và không mời họ đến thăm bạn.
• Ở nhà không đi làm, đi học, hoặc những nơi công cộng khác.
• Sử dụng quạt hoặc mở cửa sổ để di chuyển xung quanh không khí trong lành.
• Không sử dụng phương tiện công cộng.

Như vậy, bài viết đã đưa ra những kiến thức cơ bản về bệnh lao phổi ở người. Ví dụ như những đường lây lan và nguy cơ nhiễm bệnh. Bên cạnh đó còn đề cập đến những biện pháp xét nghiệm chẩn đoán và các loại thuốc chữa trị cho người nhiễm lao tiềm ẩn, bệnh lao phổi và cả lao kháng thuốc. Hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho bạn đọc.

Xem thêm:

• Giải Đáp Thắc Mắc: Nhịp Tim Bình Thường Là Bao Nhiêu?
• Amidan Là Gì? Tổng Quan Và Cách Phòng Ngừa Viêm Amidan