Đột Quỵ Là Gì? Nguyên Nhân Và Cách Phòng Ngừa Đột Quỵ

Đột quỵ là gì là câu hỏi được đặt ra rất nhiều bởi căn bệnh ngày càng phổ biến. Nó có thể xuất hiện ở bất cứ độ tuổi, giới tính, quốc gia nào và là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. Hãy cùng tìm hiểu rõ hơn trong bài viết dưới đây.

1. Đột quỵ là gì?

Đột quỵ hay còn gọi là bệnh tai biến mạch máu não. Có thể hiểu đơn giản rằng tình trạng não bộ bị tổn thương nghiêm trọng do việc cấp máu lên não bị gián đoạn hoặc sụt giảm đáng kể khiến não bộ bị thiếu oxy, không đủ chất dinh dưỡng để nuôi các tế bào cơ thể. Nếu không được cung cấp đủ máu trong vòng vài phút, các tế bào não sẽ bắt đầu chết.

Vì thế người bị đột quỵ cần được cấp cứu ngay lập tức, thời gian kéo dài càng lâu thì biến chứng càng nhiều và nguy cơ tử vong càng tăng. Đa số các bệnh nhân sống sót sau cơn đột quỵ đều có sức khỏe suy yếu hoặc mắc các di chứng nghiêm trọng như tê liệt hoặc cử động yếu một phần cơ thể, mất  khả năng ngôn ngữ, không kiềm chế được cảm xúc, thị giác suy giảm…

Có thể chia đột quỵ ra làm 2 loại là đột quỵ do thiếu máu và đột quỵ do xuất huyết:

• Đột quỵ do thiếu máu cục bộ: Chiếm tỷ lệ khoảng 85% trong tổng số các ca đột quỵ hiện nay. Đây là tình trạng các cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch, cản trở quá trình máu lưu thông lên não.
• Đột quỵ do xuất huyết: Là tình trạng các mạch máu đến não bị vỡ khiến máu chảy ồ ạt gây xuất huyết. Nguyên nhân khiến mạch máu vỡ có thể là do thành động mạch mỏng yếu hoặc đã xuất hiện các vết nứt, rò rỉ từ trước.

Bên cạnh đó, người bệnh còn có thể gặp phải các cơn thiếu máu não thoáng qua. Đây được xem là một tình trạng đột quỵ nhỏ, lượng máu cung cấp cho não bị giảm tạm thời. Bệnh nhân có thể xuất hiện những triệu chứng của đột quỵ nhưng chỉ diễn ra ở thời gian rất ngắn, và thường kéo dài khoảng vài phút. Đây cũng chính là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ đột quỵ có thể xảy ra bất cứ lúc nào mà người bệnh cần đặc biệt  lưu ý.

2. Nguyên nhân gây ra đột quỵ là gì?

Muốn xác định được bệnh đột quỵ là gì thì cần phải biết được các nguyên nhân có thể dẫn đến đột quỵ. Có rất nhiều yếu tố khiến nguy cơ bị đột quỵ tăng cao, có thể kể đến các yếu tố bất khả kháng và các yếu tố bệnh lý.

2.1. Các yếu tố bất khả kháng

• Tuổi tác: Bất kỳ độ tuổi nào cũng có nguy cơ bị đột quỵ và những người già sẽ có tỷ lệ nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn người trẻ. Kể từ tuổi 55 trở đi, cứ mỗi 10 năm thì nguy cơ bị đột quỵ lại tăng lên gấp đôi.
• Giới tính: Nữ giới sẽ có nguy cơ mắc đột quỵ cao hơn nam giới.
• Truyền thống gia đình: Bệnh nhân có người thân trong gia đình từng bị đột quỵ sẽ có nguy cơ bị căn bệnh này cao hơn người bình thường.
• Yếu tố chủng tộc: Người da trắng có tỷ lệ mắc đột quỵ chỉ bằng một phần hai người Mỹ gốc Phi.

2.2. Các yếu tố mang tính bệnh lý của đột quỵ là gì?

• Từng có tiền sử đột quỵ: Nguy cơ tái đột quỵ của người có tiền sử bị đột quỵ là rất cao, nhất là trong vòng vài tháng đầu. Nguy cơ này thường kéo dài khoảng 5 năm và sẽ giảm dần theo thời gian.
• Bệnh tiểu đường: Các bệnh lý liên quan đến đái tháo đường có khả năng làm tăng nguy cơ đột quỵ lên cao.
• Bệnh tim mạch: Nếu so với người bình thường thì người mắc các bệnh lý tim mạch sẽ có khả năng bị đột quỵ cao.
• Tăng huyết áp: Huyết áp cao gia tăng sức ép lên thành động mạch, thời gian dài sẽ khiến thành động mạch bị tổn thương dẫn đến xuất huyết não. Đồng thời, cao huyết áp còn tạo điều kiện cho các cục máu đông hình thành, cản trở quá trình lưu thông máu lên não. Đo huyết áp là một trong các phương pháp phát hiện đột quỵ.
• Mỡ máu: Khi Cholesterol quá cao có thể thể dẫn đến việc tích tụ trên thành động mạch, tạo thành vật cản gây tắc nghẽn mạch máu não.
• Béo phì, thừa cân: Người có thể trạng này có thể mắc rất nhiều căn bệnh như cao huyết áp, mỡ  trong máu, tim mạch và thậm chí là đột quỵ.
• Người sử dụng thuốc lá: Các nghiên cứu đã chứng minh rằng, người hút thuốc có nguy cơ bị đột quỵ cao gấp 2 lần so với người bình thường. Khói thuốc lá làm tổn thương thành mạch máu, gia tăng quá trình xơ cứng động mạch. Đồng thời thuốc lá cũng gây hại cho phổi, khiến tim làm việc nhiều hơn, và làm huyết áp tăng cao.
• Lối sống không khoa học: Ăn uống không điều độ, không bổ sung đầy đủ các loại dưỡng chất; ít vận động thể chất là một trong những nguyên nhân dẫn đến đột quỵ

Ngoài ra, đột quỵ còn thể liên quan đến việc sử dụng các chất kích thích, rượu bia quá nhiều…

3. Các triệu chứng đột quỵ là gì?

Các triệu chứng đột quỵ có thể xuất hiện và biến mất trong thời gian ngắn, với tần suất lặp đi lặp lại nhiều lần, bao gồm:

• Cơ thể uể oải mệt mỏi, đột nhiên cảm thấy bị mất sức, liệt mặt hoặc một nửa mặt, méo miệng.
• Không thể cử động tay chân hoặc cử động rất khó, xuất hiện tình trạng tê liệt một bên cơ thể. Dấu hiệu đột quỵ dễ nhận biết nhất chính là không thể nâng đồng thời hai cánh tay qua đầu trong cùng một lúc.
• Phát âm khó khăn, không tròn vành rõ chữ. Bạn có thể thực hiện phép thử bằng việc yêu cầu người bệnh nhắc lại những câu đơn giản, nếu người bệnh không thể thực hiện được thì có thể đang có những dấu hiệu đầu tiên của đột quỵ.
• Hoa mắt, choáng váng, mất thăng bằng đột ngột, không kiểm soát được các hoạt động của cơ thể.
• Mắt mờ, thị lực giảm và không nhìn rõ mọi vật xung quanh.
• Xuất hiện những cơn đau đầu dữ dội và đến rất nhanh, có thể gây buồn nôn hoặc nôn 

Trên đây là những dấu hiệu phổ biến của người mắc đột quỵ và tùy vào cơ địa khác nhau mà dấu hiệu đột quỵ sẽ khác nhau. Ngoài ra, những cơn thiếu máu não thoáng qua với các dấu hiệu giống hệt đột quỵ nhưng chỉ xảy ra trong thời gian cực ngắn cũng chính là một dấu hiệu cảnh báo tình trạng đột quỵ sắp xuất hiện.

4. Cách điều trị và biến chứng của đột quỵ là gì?

Bạn cần tập trung lắng nghe cơ thể mình, khi thấy các dấu hiệu đột quỵ xuất hiện cần ngay lập tức đến gặp bác sĩ để có thời gian chữa trị tốt nhất. Khoảng thời gian “vàng” cho đột quỵ là 60 phút, cứ mỗi một phút qua đi thì mức độ tổn thương càng nghiêm trọng và nguy cơ tử vong càng tăng cao.

4.1. Phương pháp điều trị cho người mắc bệnh đột quỵ là gì?

Tranh thủ thời gian vàng trong cấp cứu đột quỵ: Thời gian vàng có thể hiểu là thời gian tốt nhất để cấp cứu điều trị đột quỵ,  người bệnh sẽ có tỷ lệ phục hồi cao và biến chứng thấp nhất. Ví dụ như:

• Thời gian đối với bệnh nhân sử dụng thuốc tan máu đông là từ 4 đến 5 giờ.
• Thời gian đối với bệnh nhân sử dụng phẫu thuật can thiệp lấy huyết khối là trong vòng 6 giờ.

Tùy theo mức độ nặng nhẹ của người bệnh mà bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp can thiệp y học cần thiết để cứu sống bệnh nhân và hạn chế tổn thương sau hồi phục đến mức thấp nhất có thể

4.2. Các bước sơ cứu tại nhà cho bệnh nhân có dấu hiệu đột quỵ

• Giữ thăng bằng cho người bệnh, tránh té ngã và gọi xe cấp cứu ngay lập tức.
• Đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng, đảm bảo đường thở thông thoáng và an toàn cho người bệnh.
• Theo dõi sát sao các triệu chứng xuất hiện, phản ứng của bệnh nhân như suy giảm ý thức, nôn mửa…
• Không tự ý bấm huyệt, đánh gió, châm cứu hoặc các thao tác phản khoa học khác khi chưa được sự cho phép của bác sĩ.
• Tuyệt đối không để người bệnh ăn uống vì có thể gây tắc nghẽn đường hô hấp, tắc đường thở gây nguy hiểm vô cùng.
• Không tự ý dùng thuốc giảm đau, thuốc hạ áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác.

4.3. Các biến chứng của bệnh đột quỵ

Để trả lời câu hỏi đột quỵ là gì thì các biến chúng cũng là một trong các yếu tố húng ta cần phải tìm hiểu. Và biến chứng của đột quỵ thì rất nhiều, và tùy vào mức độ tổn thương mà các biến chứng sẽ xuất hiện khác nhau ở những thể trạng người bệnh khác nhau.

• Não xuất hiện tình trạng phù nề.
• Mắc các bệnh về tim như xơ vữa động mạch, động mạch bị xơ cứng…
• Động kinh do hệ thần kinh bị tổn thương, hoạt động của não không ổn định sau đột quỵ.
• Chứng tắc nghẽn mạch máu: Khi cơ thể mất khả năng vận động lâu ngày có thể dẫn đến tình trạng các cục máu đông được hình thành trong tĩnh mạch gây nghẽn mạch máu.
• Suy giảm khả năng nhận thức và mất chức năng ngôn ngữ.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu, bàng quang.
• Tay chân bị co cứng, teo tóp khó vận động và xuất hiện tình trạng viêm loét cơ thể do mất khả năng vận động, phải nằm một chỗ trong thời gian dài.

5. Cách phòng ngừa đột quỵ là gì?

5.1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

Bệnh đột quỵ có thể đến từ các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường, mỡ trong máu… Và chế độ dinh dưỡng là yếu tố quan trọng quyết định sự hình thành các căn bệnh đột quỵ này là gì? . Xây dựng thực đơn ăn uống khoa học là một gợi ý tốt phòng tránh đột quỵ hiệu quả.

• Bổ sung chất xơ bằng các loại rau củ quả, các loại đậu, ngũ cốc
• Ăn nhiều thịt trắng, hải sản, trứng, sữa để bổ sung protein cho cơ thể, hạn chế ăn các loại thịt đỏ
• Hạn chế các loại thực phẩm giàu chất béo, đồ chiên xào, thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ.
• Hạn chế các loại nước ngọt và thực phẩm chứa nhiều đường.
• Uống thật nhiều nước lọc, nước trái cây, sữa đậu nành… giúp thanh lọc cơ thể và loại bỏ độc tố.

5.2. Tập luyện thể dục hàng ngày

Khi rèn luyện thể dục thể thao hàng ngày, bạn sẽ cảm thấy an tâm hơn thay vì cứ phải lăn tăn mãi câu hỏi đột quỵ là gì, bởi việc tập luyện này sẽ giúp tăng cường tuần hoàn máu trong cơ thể, nâng cao sức khỏe và giúp tim khỏe mạnh. Bạn hãy thử tập thể dục 30 phút mỗi ngày, ít nhất là 4 lần mỗi tuần sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.

5.3. Giữ ấm cho cơ thể cho người mắc bệnh đột quỵ là gì?

Khi cơ thể bị nhiễm lạnh có thể gây tăng huyết áp, tăng áp lực khiến mạch máu đập nhanh hơn và dễ bị vỡ. Cần phải giữ ấm cơ thể, giữ gìn sức khỏe thật cẩn thận, nhất là đối với người cao tuổi trong thời điểm giao mùa.

5.4. Không sử dụng thuốc lá

Hút thuốc lá là một trong những nguy cơ có khả năng làm tăng khả năng bị đột quỵ. Thuốc lá còn gây hại rất nhiều cho sức khỏe của bản thân và kể cả những người xung quanh. Nếu bạn từ bỏ việc sử dụng thuốc lá trong vòng từ 2 – 5 năm, nguy cơ bị đột quỵ sẽ giảm thấp và trở về mức ngang bằng với người chưa bao giờ hút thuốc.

5.5. Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ thường xuyên giúp phát hiện sớm các yếu tố gây đột quỵ là gì và có các biện pháp chủ động can thiệp giúp phòng tránh đột quỵ hiệu quả.

Người mắc các bệnh lý đái tháo đường, tim mạch, mỡ máu càng hoặc là các bệnh lý nền khác càng cần phải đi thăm khám sức khỏe thường xuyên để kiểm soát tình trạng bệnh của bản thân, không để các chỉ số vượt quá mức nguy hiểm gây ra đột quỵ.

Hy vọng thông qua bài viết trên đã giúp các bạn trả lời được câu hỏi đột quỵ là gì cũng như là cách phòng ngừa căn bệnh này. Hãy giữ cho mình một tinh thần lạc quan và một sự chuẩn bị tốt để có thể đối đầu với căn bệnh này nhé.

Xem thêm:

• Bệnh Tăng Huyết Áp – Kẻ Giết Người Thầm Lặng
• Những người bị huyết áp thấp nên ăn gì để phục hồi?